Շառլ Ազնավուրին ոչ ոք չի հարցնում` անուն-ազգանունդ ինչո՞ւ փոխեցիր

ԱՆԴՐԱԴԱՐՁ
Բռնցքամարտ չեմ սիրում, ընդունում եմ, որ գեղեցիկ և ուժեղ մարզաձև է, բայց չեմ սիրում, որովհետև բոլորովին չեմ հասկանում, թե ինչպես կարելի է սպորտ համարել միմյանց ցավ պատճառելը: Բայց դա միայն իմ կարծիքն է, իսկ միլիոնավոր մարդիկ դարերի ընթացքում հասկացել, գնահատել, միմյանց են փոխանցել մարտարվեստների գաղտնիքներն ու հմայքները: ՈՒ թեև չեմ սիրում բռնցքամարտ, բայց հետաքրքրվում եմ, ուստի կարդացի Ալբերտ Հովսեփյանի հոդվածը «Իրավունքը de facto»-ում, որի մշտական ընթերցողն եմ: Ճիշտն ասած, նաև վերնագրի պատճառով կարդացի, որովհետև շատ խոսուն էր` «Թալանվող արտադրանք»... ՈՒ եթե նույնիսկ մարզիկին համարենք «արտադրանք», բացարձակապես հասկանալի չէ, թե ինչու այդ «արտադրանքը» պիտի բացառապես տեղական սպառում ունենա: Այն էլ այն պարագայում, երբ չկա տեղական շուկա: Աղքատի այդ հոգեբանությունը վաղուց հաղթահարելու ժամանակն է. եթե Հայաստանում ծնված-մեծացած, մարզված ու ճանաչումի առաջին պտուղները վայելած մարզիկը հայտնվում է արտասահմանում ու այնտեղ է շարունակում իր կարիերան` այլ երկրի դրոշի տակ, դա բոլորովին չի նշանակում, թե այդ մարզիկը դավաճան է, փառասեր, փողամոլ ու սրիկա: Դա ընդամենը նշանակում է, որ Հայաստանը դեռ չունի մարզական մենեջմենթի այն դպրոցը, որ կարողանա համաշխարհային ճանաչման արժանացնել իր մարզիկներին: Փոքր է ասպարեզը, չհասկացված ու չգնահատված, չկան մասնագետներ: Եթե մարզիչներ նույնիսկ գտնվեն, նշանավոր մարզիկի համար դա շատ քիչ է, որովհետև նրան պետք է ասպարեզ, գովազդ, հակառակորդ, մարզվելու և իր հմտությունները կատարելագործելու պայմաններ, ուրեմն` նաև մեծ գումարներ։ Այս թվարկումը կարելի է շարունակել: Եվ հարգարժան Ալբերտ Հովսեփյանին, կարծում եմ, այս ամենը շատ ավելի լավ է հայտնի: Մեծ նավին մեծ նավարկություն է պետք, իսկ եթե չկա այդ մեծ ծովը, նավը պետք չէ ծանծաղուտ խրել: Իհարկե, շատ ավելի ցանկալի կլիներ, որ հայ մարզիկները հաղթեին Հայաստանի դրոշի ներքո ու Հայաստան բերեին իրենց ճանաչումի և փառքի դափնիները, բայց անկեղծ լինենք` ունե՞նք մենք այդ պայմանները: Որոշ մարզաձևերին միայն տրամադրվող ֆինանսավորումը, այն էլ դեպքից դեպք` օլիմպիական խաղեր, աշխարհի կամ Եվրոպայի առաջնություն, այն կայուն ու մշտական քաղաքականությունը չէ, որ մարզական հաջողություններ է բերելու Հայաստանին` նույնիսկ սպորտի նախարարության առկայությամբ: Մի քանի տաղանդավոր մարզիչ ու մի քանի հանրահայտ մարզիկ, մի քիչ էլ ֆինանսներ ունենալն այն ճանապարհը չէ, որ կապահովի Ալբերտ Հովսեփյանի երազանքի իրականացումը: Թող ներվի ասել, բայց այդ «երազողները» շատ են հիշեցնում խոտի դեզի վրա նստած այն շանը, որ ոչ ինքն է ուտում, ոչ էլ ուրիշներին է մոտ թողնում։ Պետք չէ փոքրոգի լինել: Արվեստում, սպորտում, կյանքում, ընդհանրապես, իսկական հաջողության հասնելն իրո՛ք դժվար է, և երբեք չես կարող ստույգ ասել` ո՞ւմ ներդրումն էր ավելի ու որոշիչ` մարզիկի՞, մարզչի՞, շրջապատի՞:
Կա նաև մեդալի հակառակ կողմը. չունես քո խաղը և ընդունում ես ուրիշի խաղը, նա էլ թելադրում է պայմանները, ու դու չես կարող դրանք փոխել, քանի դեռ նա է խաղի տերը: Համենայն դեպս, Արթուր Աբրահամ լինի, թե Ավետիք Աբրահամյան, բոլորն էլ գիտեն, որ նա հայ է, ինչ դրոշ էլ ծածանվի նրա հաղթանակի դեպքում, Հայաստանը ոչինչ չի կորցնում: Եվ պետք չէ նշանավոր դարձածների փառքից փշուրներ կորզելու այդ ողորմելի հաշվապահությունը` երբ գնան, ուր գնան, ինչ անեն, ինչքան ստացան, որտեղ ծախսեցին... Նրանք առանց այն էլ այնքան քիչ են: Շառլ Ազնավուրին` Շահնուր Ազնավուրյանին, ոչ ոք չի հարցնում` անուն-ազգանունդ ինչո՞ւ փոխեցիր: Լավ արեց, ուրեմն այդպես էր պետք, ճիշտը դա էր: Եվ դա ոչ թե օտարամոլություն է, այլ խաղի այն պարտադիր պայմաններից մեկը, որ պահանջում է շոուն: Իսկ շոուն հիանալի կարող է շարունակվել առանց նրանց, մրցակցությունը միշտ կա, և այս փաստը պետք չէ մոռանալ: Նեղլիկ գավառամտության գաղափարներն ու պատկերացումները ոչ մի տեղ չեն տանում, ավելի ճիշտ` տանում են առավելագույնը` սեփական տան բակ, որից կհրճվի ալբերտհովսեփյանների հայրենասեր սիրտը, բայց ընդամենն այդքանը, իսկ համաշխարհային սպորտն իր հաղթանակները կտոնի այլ պետությունների դրոշներով ու հիմների հնչյունների տակ, և միայն դեպքից դեպք ինչ-որ մեկը կարող է պոկվել այդ ճահճից, եթե հանդգնի սիրել իր գործն ու իր անձը` միջին հանրապետական թույլատրելի մասշտաբից ավելի:
Աշոտ ՓՈԹԻԿՅԱՆ
Հ. Գ. -«Պանդուխտ» պրոֆեսիոնալ չի լինում, լինում է պրոֆեսիոնալ, որ պրոֆեսիայի բերումով գնում է իր ճանապարհով` կողքից ով էլ ինչ ասի: Եվ եթե նա հանկարծ դադար առնի, կողքից խոսողներն էլ անգործ կմնան:

Մեկնաբանություններ